جنسیت در تجربه زیسته زنان دانشجوی دکترای رشته علوم تربیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شهید بهشتی

3 پژوهشکده مطالعات اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

4 دانشگاه شهید بهشتی

5 گروه علوم تربیتی و برنامه درسی دانشگاه الزهرا

چکیده

جنسیت، درک و تفسیر متفاوتی از تجربه‌ی تربیتی را به همراه دارد و درنتیجه، این تفاسیر متفاوت می‌توانند نگاهی تازه به آموزش عالی را فراهم سازند. مقاله حاضر با بهره‌گیری از پژوهش روایتی و با رویکرد نظری پساساختارگرایی به جنسیت در پی توصیف تجربه زیسته زنان دانشجوی دکترای رشته علوم تربیتی و چگونگی درک و تفسیر آنان از جنسیت در طی مسیر تحصیل در آموزش عالی است. مشارکت‌کنندگان در پژوهش، شش تن از دانشجویان زن دکترای مشغول به تحصیل در رشته علوم تربیتی در یکی از دانشگاه‌های دولتی شهر تهران هستند که روایت‌هایشان از طریق دو مصاحبه گرداوری شد. مصاحبه نخست به صورت روایتی درباره‌ی سفر تربیتی آن‎ها در آموزش عالی به صورت حضوری و مصاحبه دوم به صورت نیمه‌ساختاریافته باتمرکز بر موقعیت‌‌های خاص بازگو شده در مصاحبه نخست، از طریق پیام‌رسان‌های اینترنتی انجام شد. با تحلیل مضمونی، یافته‌ها را در قالب چهار دسته دوتایی مضمون‌های متضاد ارائه شدند که نشان می‌دهد این زنان در تناقض، در مرز میان کلان‌روایت‌های موجود در جامعه و آموزش عالی و روایت‌های خاص خود از جنسیت در تقاطع با موقعیت‌های سوژگی متفاوت، تجربه تربیتی‌شان را معنا می‌بخشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Women Doctoral Students' Lived Experience of Gender in the Field of Education

نویسندگان [English]

  • Sarasadat Khalifeh Soltani 1
  • koorosh Fathi Vajargah 2
  • Nematollah Fazeli 3
  • Mahboobeh Arefi 4
  • Golnar Mehran 5
1 Department of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University
2 Department of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University
3 Research Institute of Social Studies, Research Institute of Humanities and Cultural Studies
4 Shahid Beheshti University
5 Department of Educational Sciences and Curriculum of Al-Zahra University
چکیده [English]

Gender informs different understanding and interpretations of educational experience and hence these different interpretations of interactions and potential capacities offer a new perspective on higher education which could even lead to potential changes in higher education. Applying narrative inquiry and post-structural approach to gender, this paper attempts to describe lived experience of women doctoral students in Education as well as their understanding of gender in the pathways of higher education to doctoral level. The narratives of participants in this research, who are six women doctoral students studying Education in one of the State Universities in Tehran, were collected by two interviews. The first interview was in form of a narrative investigating their educational journey in higher education and the second one was a semi-structured interview based on the questions extracted from the first interview, which was done via messaging apps. The thematic analysis of data resulted in four groups of binary oppositions which indicate the paradox through which these women living on the borders of grand-narratives in our society and higher education and their own personal narratives give meaning to their educational experience in the intersection of gender and other subject positions they take.

کلیدواژه‌ها [English]

  • gender
  • higher education
  • lived experience
  • women doctoral students

مراجع

اعزازی، ش (1380)، تحلیل ساختاری جنسیت. در ن. جزنی و ف. کاظمی (تدوین)، نگرشی بر تحلیل جنسیتی در ایران. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
حبیب‌پور گتابی، کرم (1397)، برساختاجتماعیِ تفاوت جنسیت در کلاس درس دانشگاهی، تهران: پژوهشکدة مطالعات اجتماعی و فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
حقیقت گو، م. (1384)، تحصیلات دختران، سندی ماندگار و مایۀ افتخار (عملکرد 25 سالۀ آموزش و پرورش، آمارها و مقایسه ها با دیگر کشورها، پیام زن (ویژه نامۀ زن در جمهوری اسلامی ایران-دفتر سوم)، 14(1): 282-308.
صفارحیدری، ح، صالحی عمران، ا. منتظری جویباری، ا. (1388)، زمینه‌یابی افزایش مشارکت زنان در آموزش عالی (مطالعه موردی دانشگاه مازندران)، فصلنامۀ انجمن آموزش عالی ایران، 1(4): 85-106.
فاتحی، ا؛ و همکاران (1388)، چرایی افزایش نسبی ورود دختران به دانشگاه (مطالعه موردی دانشگاه اهواز)، فصلنامه زنان، ش؟: 173-204.
فاضلی، ن (1394)، چالش‌های علوم انسانی در ایران، در م. مهرمحمدی، ن. موسی پور، آموزش علوم انسانی در دانشگاه‌های ایران: طراحی یک الگوی تدریس دانش پژوهانه، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
فراستخواه، مقصود (1383)، زنان، آموزش عالی و بازار کار، زن در توسعه و سیاست، ش 8: 147-164.
فراستخواه، مقصود (1387)، سرگذشت و سوانح دانشگاه در ایران. تهران: رسا.
فریدونی، س؛ مهران، گ و منصوریان، ی (1393)، نظریه تواناسازی زنان در آموزش عالی ایران؛ نظریه ای داده بنیاد، پایان‌نامۀ مقطع دکترا رشته مدیریت آموزش عالی، دانشکدۀ مدیریت و اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران. (ویراستار: پایان نامه را چند نفر می نویسند؟)
قانعی راد، م. قدیمی، ا. (1387)، ناموزونی مشارکت زنان در آموزش عالی، مجلۀ علمی و پژوهشی تحقیقات زنان، 2(3): 29-49.
قلی زاده، آ. برکت، ن (1386)، روند تحولات آموزش عالی زنان استان اصفهان در سال‌های 1370 تا 1380، پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، ش 13: 99-122.
کشاورز، خدیجه (1397)، رؤیای ناتمام؛ تجربۀ زیسته دختران در دانشگاه‌های ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
طیبی نیا، مهری (1396)، دانشگاه، هویت و سیاست زندگی زنان، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
Abbott، P.، Tyler، M.، & Wallace، C. (2006). An introduction to sociology: Feminist perspectives: Routledge.
Bagilhole, B. (2007) Challenging women in the male academy: think about draining the swamp, in P. Cotterill, S. Jackson and G. Letherby (Eds) Challenges and Negotiations for Women in Higher Education. Dordrecht: Springer.
Barnacle، R. (2009). Gut instinct: The body and learning. Educational Philosophy and Theory 41(1)، 22–33.
Beauvoir، S. D. (1949). The second sex. (H. M. Parshley، Trans.) New York: Knopf.
Blackmore, J. & Sachs, J. (2000). Paradoxes of leadership and management in higher education in times of change: some Australian reflections. International journal of leadership in education 3(1), 1-16.
Boyer، D. (2005). The corporeality of expertise. Ethnos، 70 (2)، 243-266.
Braun، V.، & Clarke، V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology، 3(2)، 77-101.
Butler، J. (1990). Gender trouble:Feminism and the subversion of identity. New York: Routledge.
Clandinin، D. J. (1994). Personal experience methods. In N. K. Lincoln، Handbook of Qualitative Research (pp. 413-427). London: Sage Publications.
Clandinin, D.J. and Murphy, M.S. (2007). Looking Ahead: Conversations With Elliot Mishler, Don Polkinghorne, and Amia Lieblich in Handbook of narrative inquiry: mapping a methodology, ed. D.J. Clandinin, Sage, Thousand Oaks, CA, pp. 632-    650.
Esin، C.، Fathi، M.، & Squire، C. (2014). Narrative analysis: The constructionist approach. The Sage handbook of qualitative data analysis، 203-216.
Evans، Mary (1995) 'Ivory Towers: life in the mind' in Morley، L. and Walsh، V. (eds)، Feminist Academics: creative agents for change. London: Taylor and Francis
Flax، J. (1996). Taking multiplicity seriously: Some implications for psychoanalytic theorizing and practice. Contemporary Psychoanalysis، 32(4)، 577-593.
Green, B. (2005). Unfinished business: Subjectivity and supervision. Higher Education Research and Development, 24(2), 151-163.
Griffin، S. (1999). What her body thought: A journey into the shadows. San Fransisco: Harper San Fransico.
Healy, G., Bradley, H. & Forson. (2011). Intersectional sensibilities in analysing inequality regimes in public sector organizations. Gender, Work and Organization 18(5): 467–     487.
Hopwood، N.، Paulson، J. (2012). Bodies in narratives of doctoral students' learning and experiences. Studies in Higher Education، 37(6)، 667-681. DOI:10.1080/03075079.2010.537320
Horsdal، M. (2014). Telling lives: Exploring dimensions of narratives. Routeldge. London.
Kelly، D.H.، Kelly، G.P. (2017). Women's education in the third world. Routeldge. London.
Leonard, D. (2001). A woman's guide to doctoral studies. US: Open University Press.
Letherby, G. (2003). Feminist research in theory and practice: McGraw-Hill Education (UK).
Lloyd, G. (1984). The Man of Reason: male and female in western philosophy. London: Methuen. http://dx.doi.org/10.4324/9780203423240
Lynch, K. )2010(.Carelessness: A hidden doxa of higher education. Arts and humanities in higher education 9(1): 54–67.
Mehran، G. (2009). “Doing and Undoing Gender”: Female Higher Education in the Islamic Republic of Iran. International Review of Education، 55(5-6)، 541.
Miller، J. L. (2005). Sounds of Silence Breaking: Women، Autobiography، Curriculum (2nd ed.). Peter Lang.
Money، J.، & Ehrhardt، A. (1987). Man and Woman، Boy and Girl: The Differntiation and Demorphism of Gender Identity. Baltimore، MD: John Hopkins University.
Oakley، A. (1972). Sex، Gender and Society. London: Maurice Temple Smith Ltd.
Pagano، JA. (1990). Exiles and communities: Teaching in the patriarchal wilderness. New York Press، Albany.
Pinar، W.، Reynolds، W.، Slattery، P.، & Taubman، P. (1995). Understanding Curriculum: An Introduction to the Study of Historical and Contemporary Curriculum Discourses. New York: Peter Lang.
Rezai-Rashti، G. M.، & James، S. (2009). Women and higher education in postrevolutionary Iran: Unsettling policies and unanticipated outcomes. Race، ethnicity and gender in education (pp. 45-58): Springer.
Riessman، C. K. (2008). Narrative Methods for Human Sciences. Thousand Oaks، CA: Sage.
Shavarini، M. K. (2005). The feminisation of Iranian higher education. International Review of Education، 51(4)، 329-347.
Stoller، R. (1968). Sex and Gender: On the Development of Masculinity and Feminity. New York: Science House.
UNESCO (2012). World atlas of gender equality in education (Adobe Digital Editions version). URL: http://unesdoc.unesco.org/images/0021/002155/215522E.pdf
نظریه و عمل در برنامه درسی
دوره 7، شماره 14
بهمن 1398
صفحه 35-70

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار